Τα δεκατρία Χωρία

Η «Γραικία Σαλεντίνα» ή «Τα δεκατρία Χωρία» όπως την λένε οι ντόπιοι, είναι μια εγκλωβισμένη περιοχή νότια της πόλης Λέτσε (Lecce), πόλη που στα γκρίκα ονομάζεται Λουπίοι, αλλά στην καθημερινή γλώσσα είναι συνηθισμένος ο αιτιατικός τύπος της λέξης, Λουπίου(ς), και όπου μιλούνται τα γκρίκα, μια ελληνική διάλεκτος εμπλουτισμένη με πολλά βυζαντινά και αρκετά λατινικά φραστικά στοιχεία. Η Γραικία, που αποτελείται σήμερα από τα χωριά Καλημέρα (Calimera), Καστρινιάνας (Castrignano dei Greci), Χωριάνας (Corigliano d’Otranto), Μαρτάνας (Martano), Μαρτινιάνας (Martignano), Λιπινιάνας (Melpignano), Σουλίτου (Soleto), Στερνατία (Sternatia) και Τσουντίνου (Zollino), περιλάμβανε παλαιότερα όλη την λωρίδα από την Καλλίπολη (Gallipoli) μέχρι το Δερεντό (Otranto) με κωμοπόλεις όπως ο Ας Πέτρος στην Γαλατίνα (Galatina), Στρουντά (Strudà), Γαλάτoνε (Galàtone), Ναρντό (Nardo), Ας Νίκολας (San Nicola) και Ρουφάνο (Ruffano). Αλλά και σε πόλεις όπως το Μάγκλιε, Λουπίου/Λέτσε, Μπρίντεζι και Τάρας (Táranto) ζούσαν παλαιά ισχυρές μειονότητες ελληνικής καταγωγής.

Για την δημιουργία της Γραικίας υπάρχουν δύο αντικρουόμενες απόψεις. Η πρώτη θέλει την καταγωγή της στις αρχαίες ελληνικές αποικίες της Μεγάλης Ελλάδας (Magna Graecia), η δεύτερη αποδίδει την παρουσία πληθησμού ελληνικής καταγωγής στην οικιστική πολιτική της βυζαντινής αυτοκρατορίας μεταξύ 5. και 11. αιώνα μ.Χ.

Σε προηγούμενες εποχές οι Γκρίκοι και η γλώσσα τους δεν είχαν, ας το πούμε έτσι, από το επίσημο κράτος κάποια υποστήριξη. Αυτός και άλλοι σημαντικοί λόγοι έφεραν τα γκρίκα, στην δεκαετία του ΄60 και του ΄70 του 20. αιώνα, σε μια υπαρξιακή κατάσταση έκτατης ανάγκης. Σήμερα απολαμβάνουν οι Γκρίκοι, λόγω ενός προστατευτικού νόμου, το στάτους διαφύλαξης εθνογλωσσικής μειονότητας, όπως και οι Αλβανοί Αρμπερέσε ή οι Σλοβένοι του Φριόλ. Συνολικά τα τελευταία χρόνια αυξήθηκαν συνειδητά οι προσπάθειες και πρωτοβουλίες διατήρησης και ενίσχυσης του ελληνισμού. Κι όμως, παρόλο το ευνοϊκότερο περιβάλλον, μένει να φανεί αν τα γκρίκα σαν μειονοτική γλώσσα έχουν πράγματι μέλλον.



7.2.2005 / Δημ. Αγγελόπουλος
για την διόρθωση και επί μέρους μετάφραση,
Βασιλική Σινογεώργου 28.04.2005

Εικόνα πιαμένη απ' το βιβλίο:
Grecia Salentina: Arte, Cultura e Territorio; Congedo Editore